نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل

نویسندگان

• سیده سمیه جلیل آبکنار ¹
• محمد عاشوری ²
• معصومه پور محمدرضای تجریشی ³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، رودهن، ایران

³ استادیار، دانشکده علوم رفتاری، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: مطالعات زیادی در رابطه با اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر هر یک از مهارت‌های شناختی، رفتاری، هیجانی و انگیزشی دانش‌آموزان عادی انجام شده است؛ در حالی که مطالعات اندکی به بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر تمام متغیرهای بالا به طور همزمان در دانش‌آموزان با اختلال ریاضی پرداخته‌اند. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی مهارت‌های زندگی بر مهارت‌های شناختی، رفتاری، هیجانی و انگیزشی دانش‌آموزان با اختلال ریاضی بود. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، یک مطالعه نیمه تجربی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و گروه شاهد بود. 40 دانش‌آموز پسر 13 تا 15 ساله با  اختلال ریاضی که به روش تصادفی از مدارس اختلال یادگیری شهرستان‌های تهران انتخاب شده بودند، در این پژوهش شرکت داشتند. شرکت کنندگان در گروه آزمایشی، آموزش مهارت‌های زندگی را در 9 جلسه دریافت کردند؛ در حالی که به گروه شاهد این آموزش ارایه نشد. این دانش‌آموزان به صورت تصادفی به دو گروه 20 نفری تقسیم شدند (یک گروه آزمایش و یک گروه شاهد). ابزارهای استفاده شده در این پژوهش آزمون هوشی Wechsler، آزمون تشخیصی ریاضی Comet، برنامه آموزش مهارت‌های زندگی سازمان بهداشت جهانی و پرسش‌نامه خودتوانمندسازی اجتماعی Fleener، Lisa و Phillips بود. اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیری در نرم‌افزار SPSS تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج کلی تحلیل واریانس چند متغیری روی میانگین تفاوت نمره‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون نشان داد که گروه آزمایش و شاهد حداقل در یکی از 4 خرده مقیاس مهارت‌ شناختی، رفتاری، هیجانی یا انگیزشی تفاوت معنی‌داری دارند (27/13 = F و 001/0 > P). نتاج نهایی تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که آموزش مهارت‌های زندگی بر مهارت‌ شناختی (78/8 = F و 01/0 > P)، مهارت‌ رفتاری (37/22 = F و 05/0 > P)، کفایت‌ هیجانی (51/5 = F و 01/0 > P) و آمایه‌ انگیزشی (42/17 = F و 01/0 > P) دانش‌آموزان با اختلال ریاضی اثر مثبت و معنی‌داری داشت. نتیجه‌گیری: آموزش مهارت‌های زندگی بر مهارت‌های‌ شناختی،‌ رفتاری، هیجانی و‌ انگیزشی دانش‌آموزان با اختلال ریاضی اثر معنی‌داری داشت. با توجه به این که تقویت این مهارت‌ها منجر به خودتوانمندسازی اجتماعی دانش‌آموزان می‌شود، برنامه‌ریزی جهت آموزش مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان با اختلال ریاضی اهمیت ویژه‌ای دارد. کلید واژه‌ها: مهارت‌های زندگی، مهارت‌های شناختی، رفتاری، هیجانی و انگیزشی، اختلال ریاضی