نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل

نویسندگان

• محمد عاشوری ¹
• سیده سمیه جلیل آبکنار ²
• جمال عاشوری ³
• نرگس ادیب سرشکی ⁴

¹ دانشجوی دکترا، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، رودهن، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران، ایران

³ دانشجوی دکترا، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، اصفهان، ایران

⁴ مربی، عضو هیأت علمی، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: مطالعات گسترده ای در مورد اثر بخشی تقویت کننده ها بر تغییر رفتار دانش آموزان انجام شده است. اما درباره میزان اثر بخشی تقویت کننده های پته ای بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کم توان ذهنی تحقیق های کمی وجود دارد. با توجه به این که استفاده از تقویت کننده ها باعث علاقه و انگیزه دانش آموزان به یادگیری می شود، لزوم برنامه ریزی در اجرا و نحوه به کارگیری آن ها اهمیت ویژه ای دارد. هدف از پژوهش حاضر، مقایسه تأثیر تقویت کننده های پته ای و اجتماعی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر کم توان ذهنی در درس علوم تجربی بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر، یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. 45 دانش آموز دختر پایه سوم راهنمایی کم توان ذهنی در این پژوهش شرکت داشتند که به روش خوشه ای چند مرحله ای از مدارس استثنایی شهرستان های تهران انتخاب شدند. این دانش آموزان به صورت تصادفی به سه گروه 15 نفری تقسیم شدند (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل). برای ارزیابی میزان هوش گروه های مورد مطالعه از آزمون هوشی وکسلر و برای ارزیابی میزان پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان از آزمون معلم ساخته در درس علوم تجربی استفاده شد. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی شفه، در نرم افزار SPSS تحلیل شد.یافته ها: میانگین پس آزمون گروه های تقویت پته ای 5/17 (87/0 = SD)، تقویت اجتماعی 48/14 (13/1 = SD) و کنترل 23/13 (23/1 = SD) بود. اختلاف میانگین پیشرفت تحصیلی بین گروه های مورد مطالعه معنی دار بود (001/0P و 03/57 = >(42و2)F). آزمون تعقیبی شفه نشان داد که اختلاف میانگین گروه تقویت پته ای به طور معنی داری بیشتر از گروه تقویت اجتماعی (001/0P و 02/3) و گروه کنترل(001/0P و 10/4) است. همچنین اختلاف میانگین گروه تقویت اجتماعی به طور معنی داری بیشتر از گروه کنترل بود (04/0P ; ;و 08/1).نتیجه گیری: با توجه به مطالعه حاضر، تقویت کننده های پته ای در مقایسه با تقویت کننده های اجتماعی و کنترل در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر کم توان ذهنی کارایی بیشتری داشتند. همچنین اثربخشی تقویت کننده های اجتماعی در پیشرفت تحصیلی این دانش آموزان بیشتر از گروه کنترل بود. بنابراین، تقویت کننده های پته ای یکی از بهترین برنامه های تقویتی برای دانش آموزان کم توان ذهنی هستند.کلید واژه ها: کم توان ذهنی، تقویت کننده پته ای، تقویت کننده اجتماعی، پیشرفت تحصیلی