نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل

نویسندگان

• محمد عاشوری ¹
• سیده سمیه جلیل آبکنار ²
• باقر غباری بناب ³
• سمیه حبیب پور ⁴

¹ دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، رودهن، ایران

² دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده علوم رفتاری، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران، تهران، ایران

³ دانشیار، گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

⁴ دانشجوی دکتری، گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی،هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نکاء، ایران

چکیده

چکیده      مقدمه: عزت نفس نقش اساسی در همه ابعاد زندگی افراد به ویژه نوجوانان با کم‌توانی ذهنی دارد. بنابراین بر آموزش برنامه‌هایی که منجر بهبود عزت نفس می‌شود تأکید شده است. هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی بر بهبود عزت نفس نوجوانان با کم‌توانی ذهنی در استان مازندران بود. مواد و روش‌ها: در مطالعه نیمه تجربی حاضر با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل، با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چند مرحله‌ای 40 نوجوان دختر با کم‌توانی ذهنی 14 تا 18 ساله انتخاب و به طور تصادفی در یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند، به طوری که هر گروه 20 نفر بود. به گروه‌ آزمایش مهارت‌های اجتماعی در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای آموزش داده شد ولی به گروه کنترل این نوع آموزش‌ ارائه نشد. همه آزمودنی‌ها در مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون با استفاده از پرسش‌نامه عزت نفس کوپر اسمیت ارزیابی شدند. اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل کواریانس چندمتغیری، در نرم‌افزار SPSS نسخه 16 (version 16, SPSS Inc., Chicago, IL) تحلیل شد. یافته‌ها: نتایج کلی تحلیل کواریانس چندمتغیری برای خرده مقیاس‌های عزت نفس نشان داد که گروه آزمایش و کنترل حداقل در یکی از چهار خرده مقیاس عزت نفس خود، عزت نفس اجتماعی، عزت نفس خانواده یا عزت نفس تحصیلی تفاوت معنی‌داری دارند (0027/0P=). نتایج نهایی تحلیل کواریانس چندمتغیری نشان داد که آموزش مهارت‌های اجتماعی بر عزت نفس خود (0033/0P=)، عزت نفس اجتماعی (0041/0P=)، عزت نفس خانواده (0039/0P=) و عزت نفس تحصیلی (0026/0P=) نوجوانان با کم‌توانی ذهنی اثر مثبت و معنی‌داری داشت. نتیجه‌گیری: برنامه آموزشی مهارت‌های اجتماعی منجر به بهبود عزت نفس و خرده مقیاس‌های آن در نوجوانان با کم‌توانی ذهنی شد. بنابراین، برنامه‌ریزی جهت آموزش مهارت‌های اجتماعی به آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.کلیدواژه‌ها: مهارت‌های اجتماعی، عزت نفس، کم‌توان ذهنی