نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل

نویسندگان

• محمدعلی نظری ¹
• مهرناز دادخواه ²
• تورج هاشمی ³

¹ دانشیار، گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی و آزمایشگاه علوم اعصاب شناختی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² کارشناس ارشد، گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³ استاد، گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

مقدمه: ناتوانی در املا از جمله شایع ترین اختلالات یادگیری است. درمان‌های رایج برای مشکل املا کارایی چندانی ندارند. لذا در پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی  بر خطاهای املا دانش‌آموزان با نارسانویسی پرداخته شد.مواد و روش‌ها: طرح مورد استفاده در این پژوهش، طرح تک آزمودنی با خط پایه چند گانه بود. نمونه پژوهشی تعداد 6 دانش‌آموز پسر مقطع دوم ابتدایی شهرستان تبریز  با هوش نرمال و دارای مشکل املا بود که مشکل بالینی در هیچ یک از خرده مقیاس‌های فهرست رفتاری کودک (Child Behavior Checklist یا CBCL) نداشتند. تعداد جلسات آموزشی 30 جلسه بود و جهت آموزش از نرم‌افزارSound Smart ، تکالیف شناختی مرکز علوم مغز و شناخت دانشگاه کمبریج و نیز تکالیف مداد- کاغذی استفاده شد. برای ارزیابی تعداد خطاهای املا از آزمون محقق ساخته املا استفاده شد. روش‌های آماری به کار رفته شامل محاسبه اندازه اثر، درصد بهبودی و تحلیل چشمی نمودارها بود.یافته‌ها: در خطاهای مربوط به مهارت دیداری، میانگین اندازه اثر برای خط پایه-درمان 6 آزمودنی برابر 03/1 (اندازه اثر متوسط) و میانگین اندازه اثر برای خط پایه- پیگیری برابر 26/2 (اندازه اثر بالا) به دست آمد. همچنین در خطاهای مربوط به مهارت شنیداری میانگین اندازه اثر برای خط پایه-درمان برای 6 آزمودنی 92/0 (اندازه اثر متوسط) و میانگین اندازه اثر برای خط پایه- پیگیری برابر 15/2 (اندازه اثر بالا) به دست آمد. درصد بهبودی خطاهای  دیداری و شنیداری املا در مرحله پیگیری در مقایسه با خط پایه  بیشتر از مرحله مداخله در مقایسه با خط پایه بود.نتیجه‎گیری: می‌توان گفت که برنامه توانبخشی شناختی می‌تواند به عنوان روشی جدید و جذاب برای کودکان، در کنار سایر روش‌های متداول برای اختلال املا با در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• توانبخشی شناختی
• توانمند سازی شناختی
• املا
• نارسانویسی
• اختلال یادگیری